Zdolności dynamiczne jako źródło trwałości przewag konkurencyjnych przedsiębiorstw działających w Polsce

Abstract

W niniejszej rozprawie doktorskiej, zatytułowanej „Zdolności dynamiczne jako źródło trwałości przewag konkurencyjnych przedsiębiorstw działających w Polsce”, podjęto intensywnie rozwijającą się w naukach o zarządzaniu problematykę zdolności dynamicznych (dynamic capabilities). Należy ona do grupy koncepcji wchodzących w skład tzw. szkoły zasobowej strategii (resource-based view). Od niedawna wzrasta również atrakcyjność tychże zagadnień dla badaczy polskich. Praca z założenia miała mieć charakter holistyczny, ujmując problematykę w sposób możliwie szeroki pozwalający na uchwycenie jej genezy, rozwoju, fundamentów teoretycznych i prób operacjonalizacji. Niniejsza rozprawa składa się z czterech rozdziałów – dwóch zawierających rozważania teoretyczne (Rozdziały I i II), metodycznego (Rozdział III) oraz rozdziału, w którym zaprezentowano wyniki badań empirycznych i ich analizę (Rozdział IV). Po części merytorycznej umieszczono bibliografię oraz spis tabel i rysunków. Rozdział I poświęcono problematyce przewag konkurencyjnych. W jego ramach wyjaśniono pojęcia kluczowe dla rozprawy, opisano wiodące szkoły strategii – planistyczną, pozycyjną, zasobową oraz ewolucyjną, a także starannie nakreślano logikę relacji między źródłami przewag konkurencyjnych, samymi przewagami oraz wynikami działalności przedsiębiorstwa. W Rozdziale II podjęto próbę możliwie dogłębnej analizy koncepcji zdolności dynamicznych. Niezbędne ku temu było omówienie zagadnienia odnowy strategicznej, w której część autorów dostrzega konstrukt poprzedzający chronologicznie problematykę zdolności dynamicznych. Następnie przeprowadzono systematyczną analizę bibliografii. Dzięki temu zabiegowi nakreślono dotychczasowy stan literatury naukowej z tego zakresu oraz kierunki rozwoju koncepcji. Ponadto wskazano wiodących autorów i ośrodki naukowe, a także prace, które wywarły kluczowy wpływ na kształt problematyki. W dalszej części rozdziału omówiono podejmowane w nauce sposoby operacjonalizacji zdolności dynamicznych oraz związki tejże koncepcji z innymi istotnymi z punktu widzenia zarządzania strategicznego konstruktami. Wśród nich na wyjątkową uwagę zasługują szeroko rozumiane procesy uczenia się organizacji, uznawane przez znaczną cześć autorów za fundament rozwoju zdolności przedsiębiorstwa. Odpowiednio dużo miejsca poświęcono ponadto relacji tytułowej kategorii z wynikami działalności. W końcu to one de facto determinują wartość praktyczną koncepcji. Rozdział III poświęcono metodyce badań empirycznych. Starannie opisano procedurę przeprowadzonych badań, instrumenty badawcze oraz uzasadniono wybór próby do badania ankietowego i podmioty zbadane w ramach case study. Badanie ankietowe skierowano do spółek publicznych, tj. spółek akcyjnych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Natomiast w ramach case study zbadano przedsiębiorstwa Panek S.A., Cukiernia Sowa oraz Przedsiębiorstwo Uzdrowisko Ciechocinek S.A. Badania zaprojektowano wzorując się na literaturze anglojęzycznej traktującej na ten temat. W Rozdziale IV przedstawiono uzyskane wyniki badań własnych oraz ich analizę z wykorzystaniem metod statystycznych, w tym opracowane modele PLS-SEM (partial least squares structural equation modelling). Tę część pracy zakończono opisem trzech przedsiębiorstw (studia przypadków). Wyniki badań pozwoliły na przyjęcie, iż zdolności dynamiczne stanowią istotne źródło przewag konkurencyjnych przedsiębiorstw, które implikują poprawę wyników ich działalności. Ponadto zidentyfikowano pozytywną relację między zdolnościami dynamicznymi a kluczowymi kompetencjami przedsiębiorstw.