Społeczno-polityczne aspekty łączenia polskich gmin w świetle doświadczeń państw Unii Europejskiej

Abstract

Dwadzieścia pięć lat od uchwalenia ustawy o samorządzie terytorialny w dorobek, który udało się wypracować jawi się jako jedno z największy osiągnięć polskiej demokracji. Z punktu widzenia codziennego życia obywateli to gminy w dużej mierze odpowiadają za jakość życia, stąd oceną jaką im wystawia się rzutuje na ogólny osąd władz publicznych. Podtrzymanie korzystnych trendów wymaga jednak stałej oceny aktualnych uwarunkowań. W katalogu ewentualnych narzędzi naprawczych jednym z najpoważniejszych jest zmiana podziału terytorialnego. Jak sugerują ekonomiści to efekt skali, wzmacniany poprzez scalenie, skutecznie służy podnoszeniu efektywności realizacji zadań publicznych przez gminy. Jak pokazują doświadczenia europejskie nie jest to jednak przedsięwzięcie łatwe. Dotychczasowa praktyka pokazuje, że zastanawiając się nad strategią reformy trzeba będzie wybrać pomiędzy długofalowym, zdemokratyzowanym, lecz powolnym procesem a odgórna, przez co szybszą, ale zarazem nieprzewidywalną reformą. Obok wymienionych scenariuszy dostępny jest jeszcze trzeci, nieco bardziej pragmatyczny, w ramach którego, promując wykorzystanie form współpracy jednostek samorządu terytorialnego, zasadniczy ciężar przerzuca się na same gminy.