Historia a media. Zbiór studiów. t. 4, s. 263.

Abstract

Media odgrywają niezwykle ważną rolę we współczesnym świecie. Od samego powstania prasy i rozwoju tzw. „starych mediów” zauważalne jest postępujące wkraczanie w kolejne sfery życia społecznego. Zwłaszcza rozwój tzw. „nowych mediów” wpłynął na zmiany we wszystkich dziedzinach życia. Dlatego dziś nie sposób wyobrazić sobie codzienności bez korzystania z mediów. Masowy dostęp do Internetu oraz media społecznościowe spowodowały, że coraz chętniej badacze różnych dziedzin sięgają po tego typu udogodnienia. Również historia jest obecna w mediach, a historycy coraz częściej korzystają z nowinek technicznych. Badacze interesują się nie tylko historią i rozwojem mediów, ale również w jaki sposób mogą być one przez nich wykorzystywane, np. do promowania badań i inicjatyw historycznych. Po raz kolejny oddajemy do Państwa dyspozycji tom dotyczący rozważań nad zależnościami między historią a szeroko pojętymi mediami. W czwartym tomie publikacji Historia a media. Zbiór studiów zaprezentowano teksty nie tylko historyków, ale także badaczy dziedzin pokrewnych: archeologów, archiwistów, historyków sztuki czy kulturoznawców. Autorami rozdziałów są głównie młodzi badacze zaczynający pracę badawczą. Niniejszy tom niezaprzeczalnie, nie wyczerpuje tak szerokiej tematyki jaką są zależności między historią i mediami, jednak stanowi przyczynek do dalszych badań nad tą problematyką. Zbiór posiada układ problemowy i został podzielony na dwie części: Radio, film telewizja oraz Świat cyfrowy. W pierwszej części zatytułowanej Radio, film telewizja, znajdują się artykuły przedstawiające powiązania między historią a tzw. „starymi mediami”, które mimo postępującej cyfryzacji wciąż odgrywają istotną rolę w dzisiejszym świecie. Zbiór otwiera tekst autorstwa Pauliny Piotrowskiej zatytułowany „Jest taki obraz” - o historii obrazów w audycji radiowej „Dwójki” Polskiego Radia. Autorka poddaje analizie program radiowy Jest taki obraz, prowadzony przez Michała Montowskiego i Grażynę Bastek w Programie Drugim Polskiego Radia. Rozdział prezentuje ogólną charakterystykę programu oraz jego tematykę. P. Piotrowska stara się ukazać „metody” i „narzędzia”, wykorzystywane w dzisiejszych mediach, które mają spowodować przyciągnięcie jak największego grona odbiorców. Drugi rozdział autorstwa Agaty Łysakowskiej-Trzoss prezentuje jedna z najważniejszych źródeł audiowizualnych dotyczących okresu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej Polska czyli Polską Kronikę Filmową. Celem artykułu Docere, delectare, movere… Funkcja rozrywkowa Polskiej Kroniki Filmowej jest analiza funkcji rozrywkowej kroniki, która występowała w poszczególnych wydaniach przez niemal pięćdziesiąt lat emisji. Kronika Filmowa miała nie tylko uczyć, ale również dostarczać rozrywki. Zadanie to miało zadowolić zarówno publiczność, jak i ówczesną władzę, która dzięki zastosowaniu tej funkcji mogła kontrolować nastroje społeczne. Natomiast Arkadiusz Bożejewicz, autor tekstu Dzieje przyszłości. Motywy historyczne i historiozofia w serialu Legend of the galactic heroes prezentuje kinematografię japońską. Celem artykułu jest przedstawienie motywów historycznych w japońskim serialu animowanym pt. Legend of the Galactic heroes. Produkcja, której akcja rozgrywa się w odległej przyszłości, nawiązuje do tematów historycznych, a zwłaszcza skupia się na rozwoju i upadku państw o różnych formach ustrojowych, prowadzenia wojen oraz roli jednostek w historii. Autor charakteryzuję uniwersum, państwa oraz ich ustroje, bohaterów i najważniejsze wydarzenia obecne w tej animacji. Następnie porównuje wydarzenia obecne w fabule z zaczerpniętymi inspiracjami historycznymi. Kolejny tekst autorstwa Katarzyny Michalewicz również skupia się na relacji między kinematografią a kulturą azjatycką. Artykuł Między Wschodem a Zachodem. Podwójna rola filmu ,,Wojna Imperiów” w polityce historycznej wewnętrznej i zewnętrznej Państwa Środka poddaje analizie produkcję chińsko-hongkońsko–amerykańską z 2015 roku. Równocześnie była to najdroższa produkcja w historii chińskiej kinematografii. Autorka prezentuje jaką rolę obraz w reżyserii Daniel Lee odgrywa w chińskiej polityce, a zwłaszcza w polityce historycznej. Jest to o tyle znaczące, że produkcja skierowana była nie tylko na rynek lokalny, ale także zagraniczny, o czy świadczyć może angaż takich gwiazd jak John Cusack czy Adrien Brody. K. Michalewicz prezentuje w jaki sposób film został wykorzystany w promocji ówczesnej polityki historycznej Chin. Tematykę związaną z filmem porusza również autorka kolejnego rozdziału, Kamila Siuda. W tekście Jak nas widzą, tak nas piszą? O wizerunku archiwisty w kulturze masowej, a ich własną refleksją ukazano obraz archiwisty wyłaniający się z kultury, głównie popularnej. Autorka prezentuje przykłady archiwistów zaprezentowane na łamach „małego” i „dużego” ekranu. Następnie przechodzi do analizy egodokumentalnej pamiętników i listów archiwistów. K. Siuda wskazuje czy są oni zdolni do autorefleksji nad sobą i wykonywanym przez siebie zawodem. Rozdział Obchody VIII Rocznicy Katastrofy Smoleńskiej jako wydarzenie medialne autorstwa Joanny Bednarek ukazuje tytułowe obchody jako przykład wydarzenia medialnego. Autorka posługuje się zarówno analizą dyskursu medialnego, jak i obserwacjami terenowymi w dniu obchodów. W tekście wyodrębniono ramy interpretacyjne użyte przez nadawców, organizatorów oraz uczestników uroczystości. J. Bednarek swoje rozważania opiera na typologii opracowanej przez Daniela Dayana i Elihu Katza w książce Wydarzenia medialne: historia transmitowana na żywo , w której autorzy definiują typy narracji medialnej. Artykuł podkreśla również różnice w aktywnym i biernym uczestnictwie w uroczystości, a także w tworzeniu ram interpretacyjnych przez wybranych nadawców. Pierwszą części publikacji zamyka artykuł zatytułowany „The Crown” – nowy obraz królowej Elżbiety II. Autorką rozdziału jest Małgorzata Mielewska, która prezentuje jeden z największych hitów platformy internetowej Netflix. Serial The Crown swoją premierę miał w listopadzie 2016 roku i od tej pory cieszy się uznaniem publiki na całym świecie. Produkcja opowiada najważniejsze wydarzenia, które miały wpływ na Wielką Brytanię po II wojnie światowej. The Crown skupia się na losach rodziny królewskiej, a zwłaszcza królowej Elżbiety II ze szczególnym uwzględnieniem jej życia codziennego. Autorka przedstawia fabułę serialu oraz stara się zaprezentować wyłaniający się z niego wizerunek władczyni. Druga część tomu zatytułowana Świat cyfrowy prezentuje relację między historią a „nowymi” mediami. Rozdział Wiedza historyczna w świecie cyfrowym. Funkcjonowanie, problemy, wymiana pokoleniowa jest efektem badań przeprowadzonych przez Wiktora Wernera, Dawida Gralika i Adriana Trzossa. Badacze przygotowali ankietę, w której udział wzięło ponad 2200 użytkowników mediów społecznościowych. Sprawdzano m.in. znajomość kanałów popularyzujących wiedzę historyczną w Internecie. Poruszono problemem wizualności i tekstualności, tematyki, dychotomii naukowość i popularność treści i formy przekazu. Wśród wyników badania można wskazać wpływ mechaniki mediów społecznościowych na kreowanie i odbiór wiedzy historycznej, a przez to świadomości historycznej. Artykuł Kariny Antczak pt. Widzę, słyszę, czuję. Techniki audiowizualne wykorzystywane w muzeach na przykładzie Muzeum Powstania Warszawskiego i Muzeum w Chodliku skupia się na wykorzystaniu najnowszych technik w muzealnictwie. Autorka zauważa, iż zmieniły się oczekiwania społeczne wobec instytucji muzealnych, a także sposoby przekazywania informacji. Celem rozdziału jest przedstawienie możliwości korzystania z technik multimedialnych i audiowizualnych w muzeach. K. Antczak ukazuje nowe formy prezentacji zbiorów, takie jak muzeum interaktywne i wirtualne na przykładzie Muzeum Powstania Warszawskiego oraz Wirtualnego Muzeum Chodlika. Autorem kolejnego rozdziału zatytułowanego Archiwa uniwersyteckie w Internecie – wybrane przykłady jest Marcin Smoczyński. Celem artykułu jest przyjrzenie się polskim archiwom uniwersyteckim i ich funkcjonowaniu w Internecie. Artykuł podzielono na trzy części. Pierwsza omawia sieć polskich archiwów uniwersyteckich. Następnie autor przechodzi do analizy witryn internetowych omawianych instytucji. W trzeciej części tekstu Smoczyński skupia się na funkcjonowaniu archiwów uniwersyteckich w mediach społecznościowych, szczególnie na portalu Facebook. Kolejny rozdział pod tytułem Obraz jako narzędzie komunikacji – wykorzystanie mediów społecznościowych w popularyzacji zagadnień z historii sztuki skupia się na funkcjonujących na Facebooku fanpage'ach prezentujących zagadnienia z historii sztuki. Głównym celem artykułu jest przedstawienie wyników analizy jakościowej i ilościowej pięciu najbardziej popularnych postów opublikowanych na wybranych przez autorów profilach związanych z historią sztuki. Badacze skupili się przede wszystkim na wykorzystaniu obrazu, którego zadaniem było zwiększenie zainteresowania użytkowników. Rozdział Gdańskie wykopaliska w obiektywie amatorskiej kamery – propagowanie czy dezinformacja? prezentuje rozważania Marty Wołyńskiej na temat nowych sposobów prezentacji zabytków oraz popularyzacji archeologii. Autorka na przykładzie działań podejmowanych w obrębie stanowiska na Targu Siennym w Gdańsku zastanawia się czy tworzenie i publikacja amatorskich filmów przyczynia się raczej do popularyzacji tematyki, czy do jej zafałszowania. Wołyńska analizuje wybrane sekwencje filmowe i poddaje je krytyce źródłowej. Następnie, prezentuje godne naśladowania praktyki popularyzatorskie. Autorką kolejnego artykułu jest Justyna Grzyb. Tekst Znane i nieznane – historia powstania wybranych katakumb, ossuariów i kaplic czaszek w Europie ma na celu przybliżenie czytelnikom historię tego rodzaju miejsc. Tekst prezentuje krótki opis i historię danego miejsca. Ponadto zawarto informacje dotyczące kosztów zwiedzania oraz dostępności dla zwiedzających. Autorka stara się również ukazać czy tematyka ta jest popularna w mediach społecznościowych. Tom zamyka tekst Dominiki Gołaszewskiej-Rusinowskiej pod tytułem Gra planszowa jako medium przekazywania wiedzy na lekcjach historii na przykładzie publikacji Instytutu Pamięci Narodowej. W rozdziale zaprezentowano gry planszowe, które mogą stanowić medium przekazywania wiedzy historycznej. Ze względu na różnorodność wybrano publikacje Instytutu Pamięci Narodowej. Tekst zawiera nie tylko opisy poszczególnych „planszówek”, ale również przykłady ich użycia. Autorka stara się ukazać w jaki sposób można wykorzystać omawiane „narzędzia” w edukacji historycznej. Przedłożone artykuły podejmują nową i wciąż niewystraczająco opisaną w polskiej literaturze problematykę. Z naturalnych względów, publikacja nie wyczerpuje bogatej tematyki jaką jest relację między mediami a historią i naukami pokrewnymi. Mimo to wierzymy, że przyczyni się do dalszych badań nad tym zagadnieniem.