Problem ładu publicznego w esejach politycznych Dawida Hume’a

Abstract

The article is an attempt to carry out an analysis of Essays, Moral, Political and Literary by David Hume in order to find determinants of public order and elements of social and political life that destroy it causing rebellion and civil war. Along with Hume’s History of England, Essays were the works avidly read by his contemporaries as they presented a vivid analysis of the state, social and political life, and finally, advice on the methods of improving the government. On the basis of selected political essays, the article singles out main factors that, according to Hume, help to maintain public order. Most important is the rule of law securing peace and social justice without being dependent on the humours and tempers of men. The proper form of government such as unique British parliamentary monarchy which ensures the balance between power or republic with checks and balance provided by constitution leads to public order by satisfying various groups in exercising their interests. Executing principles of social justice, private property, and civil liberty helps to prevent any political disturbance. Hume also strongly believed that the source of all disorder are uncontrolled influence of Church reinforced by superstition, factions that subvert government, religious fanaticism, and rapid changes.

Artykuł jest próbą przeprowadzenia analizy Esejów z dziedziny moralności, polityki i literatury Dawida Hume`a w celu odnalezienia czynników prowadzących do zachowania ładu publicznego oraz elementów życia społecznego i politycznego, które ład ten niszczą, prowadząc do wybuchu zamieszek, a nawet wojny domowej. Obok Historii Anglii , Eseje Hume’a były w osiemnastowiecznej Anglii lekturą niezwykle popularną, jako że przedstawiały żywą analizę ówczesnego państwa, życia społecznego i politycznego, a także dostarczały porad dotyczących metod, których zastosowanie miałoby się przyczynić do udoskonalania ustrojów politycznych. Na podstawie wybranych esejów z dziedziny polityki w artykule omawiane są główne czynniki, które według Hume’a pomagają utrzymać ład publiczny. Z powyższych na pierwszy plan wysuwają się rządy prawa, gwarantujące pokój i sprawiedliwość społeczną, nie będąc przy tym zależnymi od humorów i usposobienia ludzi. Odpowiednia forma rządów, której przykładem może być unikalna brytyjska monarchia parlamentarna, zapewniająca zachowanie równowagi sił lub republika z systemem mechanizmów kontrolnych władzy gwarantowanych przez konstytucję, przyczynia się do ustanowienia ładu publicznego, m.in.: poprzez zaspokajanie istotnych interesów różnych grup społecznych. Natomiast wprowadzenie w życie zasad sprawiedliwości społecznej, poszanowania własności prywatnej i wolności obywatelskich pomaga zapobiec wszelkim zamieszkom politycznym. Według Hume’a powodem niepokojów społecznych są: niekontrolowany wpływ Kościoła na życie publiczne utrwalany przesądem, istnienie frakcji partyjnych, które osłabiają rząd, fanatyzm religijny i wprowadzanie gwałtownych zmian.