Abstrakt:
W artykule omówiono początki dawno już zapomnianiego zwyczaju, który rozpowszechnił się w czasie wojny na obszarze Niemiec i Austrii w latach 1915 i 1916 – chodzi o stawianie nabijanych gwoźdźmi „pomników żelaznych”. Należy je rozpatrywać w trzech wymiarach: były to propagandowe przedstawienia, które pełniły funkcję upamiętniającą i miały na celu wyrażenie wdzięczności żołnierzom i ich rodzinom. Zwyczaj stawiania „pomników żelaznych” miał wykuć nową Volksgemeinschaft , tworzoną przez naród w stanie wojny. Podstawą wniosków przedstawionych w artykule są badania nad historią „pomników żelaznych” z czasów I wojny światowej z obszaru Zachodnich i Wschodnich Prus.