O problemach edycji "Arii z kurantem"

Abstract

The article Problems with the editions of “Aria z kurantem” presents a description of three editions of emigratory volume by Jan Lechoń. The author versologically analyses the first edition of Aria z kurantem, published in 1945 in New York, considering also the Warsaw edition from 1987 and the Toruń edition from 1995. The first, which was the only foreign edition, appeared to be imperfect, full of mistakes and editorial lapses. Prepared with less perceptiveness and accuracy, it laid the foundation for Lechoń’s work to be re-release and corrected both abroad and in the country. Emendations introduced by other publishers contributed to the form of the work that reflected Stefanowicz’s intention as faithfully as possible. The author notices that inflection and orthography were modernized, unnecessary light between words was eliminated, graphic signs of the apostrophe were normalized from straight to typographic, with the exception of removing the shortcomings, and other lapses were introduced. Changes included (and added in the appendix to the article) in the discussed editions present remarkable vigilance of Warsaw and Toruń editors who strove for preserving the “music of sound combination” in Aria z kurantem by keeping syllabic and rhythmic order of the works. It does not deny the fact that some words in lyric poetry were changed without indicating the motivation of such an action, which is described by the author as acting according to the publishers’ sense of language. Furthermore, the appendix enabled the preparation of detailed percentage statistics thanks to which the reader finds out that modifications in the three discussed editions embraced 43% of all lines and knows the accurate number of changes. The average frequency reveals the scale of the problem and proves that contemporary interest in Lechoń’s poetry is not fading.

Artykuł O problemach edycji „Arii z kurantem” przedstawia opis trzech wydań emigracyjnego tomu Jana Lechonia. Autorka poddaje analizie wersologicznej pierwszą edycję "Arii z kurantem", która została wydana w 1945 roku w Nowym Jorku. W pracy zostało uwzględnione także wydanie warszawskie z 1987 roku oraz toruńskie z 1995 roku. Pierwsze z wymienionych, będące jedyną edycją zagraniczną, okazało się niedoskonałe, pełne błędów oraz uchybień edytorskich. Przygotowywane z mniejszą wnikliwością i dokładnością stało się podstawą do tego, by dzieło Lechonia nie tylko wznawiać, ale też poprawiać zarówno za granicą, jak i w kraju. Poczynione przez późniejszych wydawców emendacje przyczyniły się do zapewnienia takiego kształtu utworów, by ten jak najwierniej odzwierciedlał wolę Serafinowicza. Autorka zauważa, że zmodernizowano fleksję oraz ortografię, zlikwidowano zbędne światło międzywyrazowe, ujednolicono znaki graficzne cudzysłowu z prostego na drukarski, lecz – oprócz usunięcia mankamentów – wprowadzono również inne lapsusy. Uwzględnione zmiany (w dołączonym do artykułu aneksie) wprowadzone w obrębie referowanych wydań wykazują niezwykłą czujność edytorów warszawskich i toruńskich, którzy dążą do zachowania „muzyki współbrzmienia” "Arii z kurantem" przez podtrzymanie zgłoskowego i rymotwórczego porządku utworów. Nie wyklucza to jednak tego, że niektóre słowa liryków zmieniono bez wskazania konkretnej motywacji takiego postępowania, co autorka określiła mianem działania według „poczucia językowego” wydawców. Ponadto aneks umożliwił sporządzenie szczegółowych statystyk procentowych, dzięki którym czytelnik dowiaduje się, że modyfikacje na przestrzeni trzech omawianych edycji objęły aż 43% wszystkich wersów, i poznaje dokładną liczbę wszystkich zmian. Powyższy współczynnik częstotliwości odsłania skalę problemu oraz zaświadcza, że współcześnie zainteresowanie Lechoniową poezją wcale nie maleje.