The purpose of this article is to draw attention to several theoretical models that have been developed mainly by geographers but also by sociologists and which can be potentially very useful in the study of history of medieval urban centers. With reference to the both centers in the period before and after colonization it’s typically used to determine them as ‘central places’ but the mere use of the term by archaeologists and historians very rarely ties in the classical theory developed by Walter Christaller. The presented models are generally rarely ever used by historians and archaeologists, however they allow a different view of issues related to the history of cities.
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi historyków i archeologów na alternatywne lub komplementarne wobec „ośrodków centralnych” modele teoretyczne, wypracowane na innych polach naukowych. „Ośrodki/miejsca centralne” są, jak dotąd, najczęściej używanymi przez badaczy przeszłości określeniami ośrodków miejskich, zarówno przed, jak i po kolonizacji, choć rzadko kiedy nawiązują oni do klasycznej teorii Waltera Christallera. Prezentowane modele, dotychczas niezbyt często stosowane przez historyków i archeologów, pozwalają na inne ujęcie zagadnień związanych z historią miast.