Modernizacja interpunkcji w wersji pierwotnej Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego

Abstract

It seems that the problem of punctuation is the main argument deciding on the legitimacy concerning the publishing of the original version of Nie-Boska komedia . The first version of the dramatic work was created when two different traditions of punctuation were clashing in the Polish language (rhetorical and intonational vs. logical and syntactic). Therefore, Nie-Boska komedia has to be treated as a text subordinate to the rhetorical and intonational rule, in which punctuation is used to divide the stream of speech according to the author’s intention in the process of reading a written text aloud. Therefore, punctuation indicates pauses and the rise and fall of voice, which determines the rhythm and intonation of a text and demarcates intonation units. Consequently, often punctuation marks separating the main clause from subordinate clauses are not used, whereas a subject and predicate, but also a predicate and coordinate clauses, tend to be separated. The modernisation of punctuation in the original version of Nie-Boska komedia – the introduction of logical and syntactic rules of punctuation – would mean the imposition of a different rhythm and intonation on Krasiński’s text. Beyond a shadow of a doubt, the author would not approve of such an idea.

Wydaje się, że problem interpunkcji jest argumentem rozstrzygającym kwestię zasadności wydawania wersji pierwotnej Nie-Boskiej komedii . Pierwsza wersja dramatu powstała bowiem w czasie, w którym w języku polskim wciąż ścierały się odmienne tradycje związane z dwoma różnymi sposobami przestankowania: retoryczno-intonacyjnym i logiczno-składniowym. Należy ją zatem traktować jako tekst podporządkowany zasadzie retoryczno-intonacyjnej, w którym interpunkcja służy do takiego rozczłonkowania strumienia mowy, jakiego pragnął autor w sytuacji odczytania na głos tekstu pisanego. Znaki przestankowe sygnalizują więc pauzy oraz powiązane z nimi spadki i wzniesienia głosów, co wyznacza rytmikę i intonację danego tekstu oraz rozgranicza intonacyjne jednostki. Dlatego często nie stawia się znaków oddzielających zdanie główne od zdań podrzędnych, oddziela się natomiast podmiot i orzeczenie, orzeczenie i dopełnienie oraz zdania współrzędne. Modernizacja interpunkcji wersji pierwotnej dramatu – wprowadzenie zasad przestankowania składniowo-logicznego – oznaczałoby wobec tego narzucenie tekstowi Krasińskiego zupełnie innego ukształtowania rytmiki i melodii zdania – zapewne takiego, jakiego autor by sobie nie życzył.