Pierwsze „wielkie słowo” było i musiało być „dźwiękiem”... Nowa edycja zapisków pamiętnikarskich Stanisława Morawskiego

Abstract

Reflections on music presented in Stanisław Morawski’s reminiscences published by Danuta Danek and illustrated by Krzysztof Hejke (Warsaw 2013) reflect the need of Romantic spirituality. It is not a tractate, as the author has an ironic attitude towards “philosophizing sluggards”, but rather an informal literary description written by amateur penman. The work mirrors the set of popular opinions, estimations and aesthetic ideas which existed in the epoch. Moreover, the author does not hide the purpose of his work, which was created in the middle of the nineteenth-century, in the twilight of his life, and presented as a peculiar synthesis of views on the essence of music. The opinions concerning music were expressed in many booklets and/or articles and became enriched with Morawski’s experiences as a failed artist and witness to the epoch in which Maria Szymanowska’s talent flourished, shone like a star, and passed into oblivion. Placed in the foreground, reminiscences about the pianist are the link which bonds Stanisław Morawski’s reflections on music.

Refleksje o muzyce zawarte we wspomnieniach Stanisława Morawskiego, wydanych przez Danutę Danek z ilustracjami Krzysztofa Hejkego (Warszawa 2013), odzwierciedlają potrzebę duchowości romantycznej. Nie są przy tym żadnym traktatem uczonym, autor z ironią nawet traktuje „filozofujących próżniaków”, ale dość swobodną impresją amatora, w której znakomicie odbija się zespół popularnych, obiegowych, a powszechnie obecnych w epoce sądów, mniemań i formuł estetycznych. Autor nie ukrywa zresztą takiej właśnie intencji swojej wypowiedzi, snutej w połowie XIX stulecia, u schyłku własnego życia, jako swoistej syntezy zadomowionych w licznych broszurach i artykułach poglądów na istotę muzyki, wzbogaconych tu własnym doświadczeniem niedoszłego artysty i świadka epoki, w której talent Marii Szymanowskiej rozkwitł, stosunkowo krótko świecił gwiazdorskim blaskiem, a potem zadziwiająco szybko uległ zapomnieniu. Klamrą spajającą rozważania o muzyce Stanisława Morawskiego są przecież postawione na planie głównym wspomnienia o pianistce.