Abstrakt:
Pojęcie ,,krążącej referencji", wprowadzone przez Bruno Latoura w książce Pandora's Hope, pozwala na empiryczną realizację projektu niedualizującego sposobu mówienia przedstawionego przez Josefa Mitterera w pracy Tamta strona filozofii. Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji krążącej referencji w oparciu o dwa przykłady: badania nad pączkowaniem aksonów oraz testów alergologicznych. Pierwsza główna teza mówi, iż praktyka badań naukowych nie daje się sprowadzić do dwuczłonowej relacji (np. typu świat - język), ponieważ opiera się ona na szeregu rozmaitych relacji między różnymi elementami, z których każdy kolejny element pełni funkcję znaku wobec swego poprzednika. Druga główna teza powiada, że krążąca referencja jest zjawiskiem powszechnym zarówno w nauce, jak i poza nią" w związku z czym autorzy postulują konieczności badań porównawczych zestawiających krążące referencje z różnych dziedzin nauki, a także z innych obszarów kultury. Służyć temu ma, przedstawiona w tekście, forma schematów stanowiąca dobrą bazę do takich badań. Wierzymy, że jeśli zostaną podjęte, pozwolą one na pełniejszy opis funkcjonowania nauki oraz relacji między nią i obszarami kultury uznawanymi za pozanaukowe .
