Mieszaniny z błękitem pruskim – zagadnienia trwałości barwy zielonych i błękitnozielonych warstw malarskich w malarstwie i konserwacji

Abstract

Pigments individually characterized with an acceptable lightfastness do not always retain that characteristics when mixed on a palette by a painter or conservator-restorer. The awareness of this phenomenon is useful both while interpreting the appearance of a paint layer of pictures suggesting that some changes unintended by the artist have occurred, and while performing reintegration of damaged paint layers. Earlier preliminary research, in part already published, of several of such mixtures reported as unstable in painting manuals allowed to identify some of them containing Prussian Blue prone to distinct alterations. The subsequent tests and further observations made over the period of several years prompted the author to the conclusion, that the problem extends beyond the limits of such a simple ascertainment. Further examinations reported in this paper concerned several of such mixtures used to obtain green and greenish-blue hues tested in perspective of their potential use in painting restoration, with two different binders and with the admixture of white pigment or extender in order to allow for the assessment of lightened tone. The examination consisted on accelerated ageing (light exposure) of the obtained paint layers together with documentation of their condition at several stages (photographic and colorimetric records). Attempts were made for a preliminary identification of the mechanisms of changes based on the analysis of the results of IR- and Raman-spectroscopy of several samples. The direction of further research has been established, that would possibly allow for a more comprehensive interpretation of the observed phenomena. In the same time certain conclusions important for restoration practice, (possible to enunciate at this stage of research) have been presented.

Mieszaniny tworzone na palecie malarza lub konserwatora z pigmentów pojedynczo charakteryzujących się wystarczającą światłotrwałością nie zawsze utrzymują tę cechę w mieszaninie. Wiedza o tym jest przydatna zarówno przy interpretacji wyglądu warstwy malarskiej obrazów, sugerującego zajście zmiany niezamierzonej przez autora, jak i podczas wykonywania uzupełnień ubytków. Wcześniejsze wstępne badania – częściowo relacjonowane – kilku takich mieszanin, wzmiankowanych jako niestabilne w podręcznikach malarstwa, pozwoliły wyłonić kilka substancji zawierających błękit pruski i podlegających wyraźnym zmianom. Kolejne testy i dalsze obserwacje, dokonane z perspektywy kilku lat, skłoniły do stwierdzenia, że problem wykracza poza tę prostą konstatację. Kolejne badania, zrelacjonowane w poniższym tekście, dotyczyły kilku mieszanin służących do uzyskiwania tonów zielonych i zielonkawobłękitnych, testowanych w perspektywie ich potencjalnego użycia w restauracji malarstwa, z dwoma różnymi spoiwami i z użyciem białego pigmentu lub wypełniacza w celu umożliwienia oceny tonu rozjaśnionego. Badania objęły przyspieszone starzenie w świetle otrzymanych warstw malarskich, z udokumentowaniem ich stanu na kolejnych etapach – ilustracyjnie i barwometrycznie. Podjęto wstępną próbę określenia mechanizmu stwierdzonych zmian na podstawie analizy widm spektroskopii IR i ramanowskiej kilku próbek. Wskazano kierunek dalszych badań, które mogłyby pozwolić na pełniejszą interpretację obserwowanych zjawisk, jednocześnie przedstawiając wnioski istotne dla konserwatorskiej praktyki, które na obecnym etapie można sformułować.