Problemy odbudowy kościoła pw. św. Mikołaja w Wolinie w latach 1989–2000

Abstract

We can state with a high probability that on the grounds of what is now the Archdiocese of Szczecin-Kamień (former Szczecin Voivodeship) about 200 sacred buildings were turned to ruins during the Second World War. The rebuilding of the St Nicholas' church ruins in Wolin is one example of the longstanding and rightly taken the struggle to save and rebuild monuments of architecture of the past eras, mementoes that bear testimony of the Western Pomerania's artistic achievements, monuments representing the cultural heritage of humanity. The rebuilding (reconstruction) itself of the historic architecture is debatable, however, after the Second World War as a certain phenomenon it was justified. The former trends of conservation thought, which worked well in "normal times" couldn't withstand a clash with the conviction that we should not retain the ruins of war. In the case of sacred buildings an important factor influencing the state of their preservation and the process of rebuilding were the relations between the state and the Catholic Church, and the policy of the state authorities, including conservation services. After many years of efforts, in 1988 the ruins of St Nicholas' church were handed over to the Catholic Church. Preparing the rebuilding project, the team of architects was guided by the principle of the pre-war form reconstruction. The rebuilding work was completed in 2000.

Można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że na terenie obecnej archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej (dawne województwo szczecińskie) w czasie drugiej wojny światowej w ruinę obrócono około 200 budowli sakralnych. Odbudowa kościoła p.w. św. Mikołaja w Wolinie to jeden z przykładów długoletniej i słusznie podjętej batalii na rzecz ratowania i odbudowy pomników architektury minionych epok, pamiątek świadczących o dorobku artystycznym Pomorza Zachodniego, zabytków stanowiących dziedzictwo kulturowe ludzkości. Sama odbudowa (rekonstrukcja) zabytkowej architektury jest dyskusyjnym zagadnieniem, jednak po drugiej wojnie światowej, jako pewien fenomen, była uzasadniona. Dawne kierunki myśli konserwatorskiej, które sprawdzały się w „zwykłych czasach”, nie wytrzymywały zderzenia z przekonaniem, że nie powinno się zachowywać ruin wojennych. W przypadku budowli sakralnych istotnym czynnikiem wpływającym na stan ich zachowania oraz odbudowę były relacje między państwem a Kościołem katolickim oraz polityka władz państwowych, w tym służb konserwatorskich. Po długoletnich staraniach, w 1988 roku ruiny świątyni św. Mikołaja zostały przekazane Kościołowi katolickiemu. Zespół architektów przygotowując projekt odbudowy kierował się wyznaczoną przez konserwatora wojewódzkiego w Szczecinie generalną zasadą rekonstrukcji bryły kościoła według stanu sprzed 1945 roku. Prace przy odbudowie zakończono w 2000 roku.